دیناروند گفت: در بروشور داروی یاز و یاسمین که در بازار ایران و سایر کشورهای دنیا توزیع می‌شود در مورد خطر بروز ترومبوآمبولی هشدار داده شده است و افرادی که در معرض خطر بیشتر هستد (مانند زنان سیگاری بالای 35 سال، افراد چاق و کسانی که سابقه خانوادگی بروز عارضه مذکور را دارند) از مصرف دارو منع شدند.
رئیس سازمان غذا و دارو خاطر نشان کرد: همچنین منع مصرف دارو چند هفته قبل و بعد از عمل جراحی و تا 4 هفته بعد از زایمان تذکر داده شده است. در بروشور دارو نیز اشاره شده است که داروهای حاوی دروسپیرنون نسبت به داروهای حاوی لوونورژسترل خطر بیشتری در ایجاد عارضه ترومبوآمبولی وریدی دارند.
مروری بر مفاد بروشور تبلیغی یاز
برخلاف گفته‌های رئیس سازمان غذا و داروی کشورمان، دست کم بروشور تبلیغی فارسی قرص ضد بارداری یاز مملو از تصاویر زنان خوشحال و سرزنده است و هیچ هشدار جدی در خصوص عوارض هولناک این دارو در آن به چشم نمی‌خورد. در بخش «عوارض جانبی چیست؟» بروشور تبلیغی یاز که در مطب اغلب متخصصین زنان کشورمان به لطف شبکه تبلیغاتی وسیع بایر یافت می‌شود، آمده است: «مصرف قرص‌های ضد بارداری ممکن است عوارض جانبی نیز به همراه داشته باشند، اما بطور معمول موقت و قابل تحمل می‌باشند(!)
این عوارض معمولا در چند ماه اول استفاده از قرص دیده می‌شوند تا بدن به مصرف قرص عادت نماید(!) با این حال مصرف قرص‌های ضدبارداری را متوقف نکنید. علایم معمولا بیش از سه ماه ادامه پیدا نمی‌کنند(!)...»
در بخشی نیز که به عوارض ترومبوآمبولی وریدی و شریانی اشاره می‌شود آمده است: «مطالعات در درازمدت نشان داده‌اند که ممکن است رابطه‌ای بین مصرف قرص (موسوم به قرص خوراکی ترکیبی پیشگیری از بارداری یا قرص ترکیبی، به دلیل ترکیب دو هورمون مختلف زنانه موسوم به استروژن‌ها و پروژستوژن ها) و بالا رفتن خطر تشکیل لخته‌های خونی وریدی و شریانی، آمبولی، حمله قلبی یا سکته مغزی وجود داشته باشد. این عوارض بسیار نادر است(!) با این حال این خطر کمتر از خطر ترومبوآمبولی ناشی از بارداری و زایمان است.»
آیا این جملات دربر گیرنده هشدار سیاه مدنظر سازمان غذا و داروی آمریکا و تبلیغات وسیع رسانه‌ای سایر کشورهای توسعه یافته در شبکه‌هایی همچون بی‌بی سی، بلومبرگ، رویترز و غیره است؟!
مردم بترسند یا نترسند؟
جالب توجه است که پیش از این وزارت بهداشت در جوابیه ارسالی برای کیهان درخصوص علت صادر نشدن هشدار درخصوص عوارض جدی قرص‌های ضدبارداری مذکور در ادعایی خلاف منشور حقوق بیمار و پزشک گفته بود: «اگر بروشور یک دارو را ببینید چندین عارضه جانبی دارد و اگر بیمار بخواهد آن عوارض را بخواند ممکن است باعث ترس و وحشت بیمار شود(!)»
به نظر می‌رسد علاوه بر ادعای خلاف واقع عدم دسترسی متقاضیان به قرص‌های ضدبارداری پرخطر یاز و یاسمین بدون نسخه پزشک و بی‌توجهی به فروش آزادانه این برندها در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی، سازمان غذا و دارو رسما سیاست پنهان ساختن عوارض هولناک و حتی بعضا مرگبار برند آلمانی را تایید کرده است! این در حالی است که در منشور حقوق بیمار و پزشک به صراحت می‌خوانیم: «بیمار حق دارد قبل از معاینات و یا اجرای درمان، اطلاعات ضروری در خصوص عوارض احتمالی و یا کاربرد سایر روش‌ها را در حد درک خود از پزشک معالج دریافت و در انتخاب نهایی درمان مشارکت نماید.»
عوارض نادر یا شایع؟
نتایج تحقیقات FDA بر بیش از 800 هزار زن مصرف‌کننده برندهای حاوی دروسپیرنون نشان می‌دهد که تشکیل لخته‌های خونی خطرناک در عروق زنان مصرف‌کننده این قرص‌ها در مقایسه با سایر برندهای ضد بارداری حاوی لوونورژسترول بیش از 74 درصد است! این خطرات در مصرف سه ماهه برندهایی همچون یاز و یاسمین به بیش از 93 درصد و در مصرف 12 ماهه به بیش از 290 درصد می‌رسد! آیا معرفی چنین عوارض خطرناکی با عبارت «نادر» در بروشور فارسی تبلیغاتی قرص خطرناک یاز، و ترغیب مصرف‌کننده به تحمل عوارض، مورد تایید وزارت بهداشت کشورمان است؟!
پیش از این نیز وزارت بهداشت در پی تماس‌های کیهان اعلام کرده بود حتی از صدور «هشدار» و «نصب برچسب ویژه سیاه» بر برندهای حاوی دروسپیرنون خودداری می‌کند!
جالب اینجاست که سازمان غذا و دارو، صرفا به عدم وجود نام قرص‌های ضد بارداری حاوی دروسپیرنون در فهرست رسمی داروهای ایران به عنوان مانعی بر دسترسی مصرف کنندگان به این برندها متوسل شده در حالی که بنا بر پروتکل‌های رایج اجرایی در داروخانه‌های کشور، هیچ داروسازی مانع دسترسی متقاضیان به قرص‌های پیشگیری از بارداری نمی‌شود و حتی بخشنامه‌ای هشدار آمیز نیز در این زمینه به گفته مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت، صادر نشده است!
تناقض سلامت زنان و سکته
مهم‌تر اینکه دیناروند مشخص نکرده است دقیقا کدام دسته از بیماران یا زنانی که مایل به باردار شدن نیستند به حکم پزشک لازم است در معرض عوارض هولناک قرص‌های حاوی دروسپیرنون همچون ریسک سه برابری تشکیل لخته‌های خونی خطرناک در عروق و سکته‌های احتمالی قرار گیرند؟!
به نظر اغلب متخصصین زنان کشور با توجه به حضور انواع و اقسام برندهای ضد بارداری حاوی مواد موثره‌ای همچون لونورژسترول، استروژن، پروژسترون، دزوژسترل و اتینیل استرادیول و در دسترس بودن لوازم و داروهای بیش از 13 روش جلوگیری از بارداری در کشور، هیچ لزومی به فعالیت برندهای پرخطری همچون یاز و یاسمین در کشور نیست.
حمایت رسمی از بازار بایر
سوال اصلی بی‌پاسخ مانده این است که چرا وزارت بهداشت کشور، در قبال انتشار اطلاعات عوارض جانبی تکان‌دهنده برندهای یاز و یاسمین در جهان، رفتاری غیرمسئولانه در پیش گرفته است؟! به نحوی که این گمانه در اذهان متخصصین و مردم در حال شکل گیری است که ممکن است روابطی پنهانی میان شرکت آلمانی بایر و برخی نهادهای مسئول وجود داشته باشد.
شایان ذکر است شرکت آلمانی بایر پس از افشاگری‌های صورت گرفته در رسانه‌های آمریکایی و اروپایی علاوه بر اینکه بازار مصرف برندهای یاز و یاسمین را در کشورهای این حوزه از دست داد به حکم محاکم قضایی، محکوم به تشکیل صندوق غرامت یک میلیارد و دویست میلیون دلاری برای مصرف کنندگان قرص یاز و صندوق 680 میلیون دلاری اختصاصی مصرف کنندگان یاسمین شده است.
متذکر می‌شویم براساس گزارش وزارت بهداشت کانادا مصرف برندهای شرکت آلمانی بایر تاکنون منجر به مرگ 20 زن در این کشور شده است به نحوی که این وزارتخانه رسما آزمایش های‌غربالگری رایگان با هدف شناسایی عارضه دیدگان را به خرج شرکت بایر از سال 2009 اجرا کرده است.
در فرانسه نیز ثابت شده است 23 زن زیر 30 سال، بر اثر مصرف یاز و یاسمین بر اثر سکته مغزی جان باخته‌اند.
در ایالات متحده آمریکا به گفته سازمان غذا و داروی این کشور، پس از آزمایشات و تحقیقات انجام شده، بیش از 3500 نفر تنها تا پایان سال 2012 موفق شدند به علت بستری در بیمارستان به علت سکته قلبی- مغزی و تشکیل لخته‌های خونی خطرناک در عروق به علت حوادث ترومبو آمبولی، بیش از 750 میلیون دلار، از بایر غرامت دریافت کنند.
با این وجود پس از ده سال مصرف برند یاسمین در کشورمان، نه تنها وزارت بهداشت آزمایش‌های غربالگری رایگان برای شناسایی عارضه دیدگان برای کسب غرامت از شرکت بایر را در دستور کار قرار نداده بلکه برند «یاز» به تازگی فعالیت هرمی خود در مطب‌های پزشکان و مراکز درمانی را آغاز کرده است!
